GRIETMANNEN EN BURGEMEESTERS
Behalve dat dit jaar een nieuwe burgemeester zijn intrede doet in West­stellingwerf, is het ook exact 500 jaar geleden dat bij de opdeling van Stel­lingwerf in Oosteynd en Westeynd in beide gebieden het zeggenschap in  handen kwam van een eigen grietman. Voordat Stellingwerf in 1504 door de hertog van Saksen aan het toenmalige Friesland werd toegevoegd, was het bestuur gedurende bijna 200 jaar in handen geweest van drie Stellingen, uit en door de eigen bevolking jaarlijks opnieuw gekozen. Het is frappant, dat zowel de eerste grietman, Lyckle Eeblens, als de nieuwe – en misschien wel de laatste – burgemeester van Weststellingwerf, André van de Nadort, afkomstig is uit Steenwijk.

Het ambt van grietman stamt uit de 12e of 13e eeuw. Nergens anders werd het uitgeoefend dan in het Friese Friesland. In de middeleeuwen was de grietman degene die iemand in rechte aansprak, een rechtsprocedure in gang zette, die bewaakte en recht vorderde. In latere tijden sprak hij, geassisteerd door twee bijzitters, zelf recht binnen een geleidelijk gevormd en in de loop van de 13e en 14e eeuw duidelijk omgrens gebied, de grietenij. In de lagere rechtssfeer opereerde de grietenij zelfstandig. Rond het midden van de 13e eeuw begonnen grietenijen ook in bestuurlijk-poli­tieke zin autonoom te opereren. Met de komst van het Saksische bewind in 1498 vond het bestuurlijke be­grip ‘grietenij’ in Friesland definitief ingang. Het bleef in gebruik, ook al wij­zigden de taken en functies in de loop der tijd enigszins. Wat ook veran­derde was dat de grietman vanaf dat moment tot de komst van de Repu­bliek der Zeven Verenigde Nederlanden in in 1579  door de landheer werd benoemd. Later werd de benoeming een samenwerking tussen de stad­houder en Gedeputeerde Staten enerzijds en de stemgerechtigden in de grietenij anderzijds.

Nadat de Fransen hier in 1795 aan de macht waren gekomen veranderde er veel, zij het tijdelijk. De grietenijen werden opgeheven en vervangen door een groot aantal mairies. De grietenij Stellingwerf Westeynd werd opgedeeld in drie mairies met ieder een maire aan het hoofd. De grenzen kwamen overeen met de eveneens door Napoleon ingestelde kadastrale gemeenten, zoals die nu nog steeds bestaan: Noordwolde, Oldetrijne en Wolvega. Na 1816 keerden de grietenij en de grietman terug, met dezelfde grenzen en met nagenoeg dezelfde functies als in de 18e eeuw. Niet voor lang overigens, want de invoering van de Gemeentewet in 1851 vormde het einde van beide instellingen. De aanvankelijk door lokale grondbezitters gekozen grietman, rechter voor kleinere vergrijpen, plaatselijke bestuurder, belastingregelaar en ver­tegenwoordiger van de grietenij in hogere organen, werd vervangen door de burgemeester, terwijl de aanduiding grietenij veranderde in gemeente.

 
Munnekeburen, mei 2015,
Beste lezer,
Het bestuur – en daarmee ook de vereniging – lijkt een problematische tijd tegemoet te gaan.

In februari 2014 heeft Ike Naafs de functie van secretaris neergelegd. Dit jaar is Ali Veenhouwer – vicevoorzitter – uit het bestuur getreden. In februari volgend jaar gaat Ike uit het bestuur. Geert Lantinga en zij beëindigen dan hun taak als redactieleden.

Dan blijft een bestuur van vier personen over, van wie twee een volledige baan hebben. Zoals u begrijpt kan de vereniging daarop met geen mogelijkheid draaien.

Het septembernummer van dit jaar is het laatste wat door de huidige redactie gemaakt zal
worden. Dat betekent dat er vanaf januari 2016 geen Stelling meer uit zal komen, tenzij een nieuwe
redactie het in september overneemt. Het voortbestaan van de VHW komt in gevaar!

Er is dus dringend behoefte aan versterking: bestuursleden én redactieleden.

• Taken die overgenomen zullen moeten worden:
• vicevoorzitter
• secretaris
• agenda en notuleren vergaderingen
• aankondigingen activiteiten, maken verslagen tijdens lezingen
• samenstelling jaarprogramma en contacten met de sprekers
• drie redactieleden voor De Stelling
• dtp-er voor De Stelling, iemand die de kopij opmaakt
• medewerker bij het archief, mogelijk om een begin te maken met digitaliseren

Bent u zelf niet in staat de helpende hand uit te steken, dan kent u waarschijnlijk wel iemand die dat wél zou kunnen doen.

Om het bestuur en de redactie voor de komende periode een goede basis te geven moet gedacht worden aan minstens drie bestuursleden en drie redactieleden.

Met vertrouwen in uw zorg voor de vereniging teken ik mede namens de andere bestuursleden,
Jan Zwolle, voorzitter Vereniging Historie Weststellingwerf e.o.

Ps: U kunt reageren door contact op te nemen met iemand van het bestuur of te mailen naar: